Πέντε ταινίες της δεκαετίας του ’60 που ήταν μπροστά από την εποχή τους

Ήταν η απαρχή του «Νέου Χόλιγουντ», μιας εποχής όπου σκηνοθέτες εμπνεύστηκαν από κινηματογραφικά κινήματα του εξωτερικού και επαναπροσδιόρισαν την τέχνη του σινεμά.

Την ίδια ώρα, στη Γαλλία, το «Γαλλικό Νέο Κύμα» βρισκόταν στο αποκορύφωμά του, με σκηνοθέτες όπως ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, ο Φρανσουά Τρυφό και η Ανιές Βαρντά να πειραματίζονται με νέες φόρμες αφήγησης, εξερευνώντας τις πιο εσωτερικές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ταυτόχρονα, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων και ο φεμινισμός κέρδιζαν έδαφος, ενώ η άνοδος του ανεξάρτητου κινηματογράφου επέτρεψε τη δημιουργία φιλμ με μικρό προϋπολογισμό αλλά μεγάλη κοινωνική δύναμη. Ταινίες που μιλούσαν για τη φυλή, τη σεξουαλικότητα και το φύλο —θεματικές άλλοτε ταμπού— έβγαιναν πλέον στο προσκήνιο.

Μέσα σε αυτή την πολυδιάστατη εποχή, πέντε ταινίες ξεχώρισαν, επειδή προηγήθηκαν της εποχής τους — όχι μόνο τεχνικά, αλλά και ιδεολογικά.

Το Μαύρο Κορίτσι (Ουσμάν Σεμπέν, 1966)

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Σενεγαλέζου σκηνοθέτη Ουσμάν Σεμπέν, Το Μαύρο Κορίτσι (La Noire de…), αποτελεί μια σκληρή απεικόνιση του μεταποικιακού τραύματος. Η ιστορία της Ντιουάνα, μιας νεαρής γυναίκας από τη Σενεγάλη που εργάζεται ως οικιακή βοηθός για ένα γαλλικό ζευγάρι, είναι βαθιά συμβολική. Αντί να βρει ευκαιρίες, βιώνει την ταπείνωση και την αποξένωση.

Ο Σεμπέν, με ντοκιμαντερίστικο ύφος, καταφέρνει να παντρέψει τον πολιτικό σχολιασμό με την προσωπική οδύνη. Η ταινία παραμένει μια από τις πρώτες αφρικανικές φωνές που μίλησαν ανοιχτά για τον ρατσισμό, τη γυναικεία υποτίμηση και τον νεοαποικιακό τρόπο ζωής της Ευρώπης.

Η Κλεό από τις 5 έως τις 7 (Ανιές Βαρντά, 1962)

Η Ανιές Βαρντά, μία από τις λίγες γυναίκες δημιουργούς της εποχής, σκηνοθέτησε το Η Κλεό από τις 5 έως τις 7, μια πρωτοποριακή ταινία που καταγράφει σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τις δύο ώρες αγωνίας μιας τραγουδίστριας, της Κλεό, καθώς περιμένει τα αποτελέσματα για πιθανό καρκίνο.

Σε μια εποχή όπου οι γυναίκες παρουσιάζονταν κυρίως μέσα από το βλέμμα ανδρών σκηνοθετών, η Βαρντά ανέτρεψε τα δεδομένα προσφέροντας μια γυναικεία εσωτερική οπτική. Η ταινία μιλά για τον φόβο, τη ματαιότητα, τη ματιά των άλλων και την ανάγκη για αυθεντικότητα. Προαναγγέλλει πολλές από τις ιδέες του δεύτερου φεμινιστικού κύματος.

Blow Up (Μικελάντζελο Αντονιόνι, 1966)

Ο Ιταλός σκηνοθέτης Μικελάντζελο Αντονιόνι άφησε πίσω του την Ιταλία και μετέφερε την κάμερά του στο Λονδίνο της δεκαετίας του ’60. Εκεί, γύρισε την ταινία Μεγεθύνετε (Blow-Up), με κεντρικό ήρωα έναν φωτογράφο που πιστεύει ότι έχει αποκαλύψει έναν φόνο μέσα από μια φωτογραφία.

Η ταινία μιλά για την αβεβαιότητα της οπτικής, για τον ρόλο της τέχνης ως καταγραφέα ή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας και για την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Αντονιόνι αρνείται να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις και αποδομεί την ιδέα της αντικειμενικής αλήθειας — μια θεματική που σήμερα μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.

Ψυχώ (Άλφρεντ Χίτσκοκ, 1960)

Με το Ψυχώ, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ ανέτρεψε τον κλασικό κινηματογράφο τρόμου. Ο θρύλος του Χόλιγουντ σόκαρε τους θεατές σκοτώνοντας την πρωταγωνίστρια στα πρώτα 45 λεπτά και δημιούργησε έναν νέο αρχέτυπο «δολοφόνου» — τον Νόρμαν Μπέιτς.

Η περίφημη σκηνή του ντους, η μουσική του Μπέρναρντ Χέρμαν και η αφήγηση που αψηφούσε κάθε προσδοκία κατέστησαν το Ψυχώ θεμέλιο για το είδος του σλάσερ. Ο Χίτσκοκ δεν προσέφερε μόνο τρόμο, αλλά και ένα σκοτεινό ψυχογράφημα της ανθρώπινης φύσης.

2001: Οδύσσεια του Διαστήματος (Στάνλεϊ Κιούμπρικ, 1968)

Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, πάντα τελειομανής και καινοτόμος, δημιούργησε το 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος, ένα έργο σταθμό για την επιστημονική φαντασία και τη φιλοσοφία στον κινηματογράφο. Η ταινία εξερευνά την εξέλιξη του ανθρώπου, την εξάρτηση από την τεχνολογία και την ασημαντότητα της ανθρωπότητας στο αχανές σύμπαν.

Η ρεαλιστική απεικόνιση του διαστήματος, η χρήση κλασικής μουσικής και η απουσία παραδοσιακού διαλόγου κατέστησαν την ταινία ένα οπτικοακουστικό ποίημα. Ο χαρακτήρας του ΧΑΛ 9000 προεικονίζει τις σύγχρονες ανησυχίες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη.